Özel dosya: Frankenstein filmleri

Paul McGuigan’ın yönettiği ve Daniel Radcliffe, James McAvoy, Jessica Brown Findlay ile Andrew Scott’ın oynadığı Victor Frankenstein, bu hafta vizyona girdi.  Biz de bu nedenle geçmişte yapılan Frankenstein filmlerini hatırlayalım dedik...

Filmin tenmelini oluşturan Frankestein romanı, 1818 yılında Büyük Britanya'da yayımlanmıştır. Birçok kez sinema ve tiyatroya da uyarlanmıştır.

Felsefi bir roman olan Frankenstein, daha çok korku romanı olarak hatırlanır. Bilinenin aksine Frankenstein yaratığın değil yaratıcısının adıdır.Yaratığın bir ismi yoktur. Romanda toplum dışına itilen, kendi savaşını veren ve bu savaşta yenilen farklı insanların acıklı öyküsü anlatılmaktadır.

Hikaye 18.yüzyılda geçer. Roman Kaptan Walton'ın kız kardeşi Margaret Saville'a yazdığı mektuplarla başlar ve biter. Mektupların tarihleri "17-- " olarak geçtiğinden 1700'lerde,tam olarak belirtilmeyen bir tarih'te geçmektedir. Olayları Victor ve canavarın anlatımlarından öğreniriz.

Romanın kahramanı tıp öğrencisi Victor Frankenstein; hastalıklara son verebilmek için insanı yeniden yapmayı, böylelikle de ölümsüzlüğe ulaşmayı istemektedir. Deneyleri sonucunda yaşamın sırrını keşfeder ve bunu üstün bir insan yaratarak kullanmaya karar verir. Çeşitli mezar ve mahzenlerden topladığı ceset parçalarını bir araya getirir. İnsan vücudunun karmaşık parçalarıyla uğraşmanın zorluğu yüzünden 2,50 metre boyunda ve buna orantılı bir genişlikte üstün bir insan yaratmaya karar verir. Kalvenizm, simya ve elektrik gücünü kullanarak aslında isimsiz olan ama okuyucuların kendi adıyla, Frankenstein olarak bildiği ucubeyi yaratır. Fakat ondan memnun kalmaz ve kaçar. Yaratık ise kendisini yaratanı tanıyordur ve neden insanların ondan korkup kaçtıklarını bilmiyordur. Babasını (Dr. Frankenstein'ı) bulup, ondan hesap sormak ister. Yüreği müşfik, mizacı yumuşak olsa da görenlerde korku uyandırdığı için toplumdan tecrit edilir. Bir müddet sonra bir aileyi izlemeye başlayan Frankenstein, ailedeki fertlerin birbirlerine karşı duyduğu sevgiyi görür ve kendisini yalnız hisseder. Babasından bir eş ister; ancak Dr. Frankenstein onun duygularını önemsemez. Yalnızlığı arttıkça acımasızlaşır ve kendisini yaratandan korkunç bir şekilde öç almaya girişir.

Önce Dr. Frankenstein'ın en küçük kardeşini öldürür. Açılan bir dava sonucunda diğer kardeşi ise suçlu bulunur ve idam edilir. Dr. Frankenstein daha bu vicdan azabını çekerken, Elizabeth'le evlendiği ilk gece Elizabeth de canavar tarafından öldürülür. Bunu üzerine canavarı yok etmek üzere peşine düşerek sonunda Kuzey Kutbu'na ulaşır. Kutup kaşiflerinden Kaptan Robert Walton tarafından kurtarılıp onun gemisine alınır .İyice yorgun düşen Victor Kaptan'a hikâyesini anlattıktan sonra ölür. Birkaç saat sonra Kaptan Walton canavarı yaratıcısının cesedinin üzerinde ağladığını görür. Canavar ona yaşamından nefret ettiğini vicdan azabından kurtulmak için kutbun uzak bir köşesinde kendini yakacağını başka birisi daha benzeri bir canavar yaratmasın diye bedenini yok edeceğini söyler. Daha sonra yüzen bir buz parçasına atlar ve karanlıkla sisin ardında gözden kaybolur. Ölüp ölmediği ise belli değildir.

Yaratıcısı Dr. Frankenstein, bilimsel kibrinin, Tanrı'nın yerine geçmeye arzusunun, kadının rolüne soyunmak ve canlı bir varlık "doğurmak" istemesinin bedelini ödeyecektir. Ucube ve yaratıcısının Mont Blanc'ın gölgesinde karşı karşıya gelmeleri ve kutbun ıssız ve vahşi arazilerinde birbirlerini kovalamaları, bir karabasanın sarsıcı etkisi içinde anlatılır.Mary Shelley Victor Frankenstein karakterini 17.yüzyıl'da Almanya'da Franckenstein şatosu'nda doğmuş olan simyacı Johann Konrad Dippel ve 18.yüzyıl İtalyan bilim adamı Giovanni Aldini'den esinlenmiştir.

Romandan uyarlanan filmlere gelince...

Frankenstein (1910)

Frankenstein, J. Searle Dawley'in yazıp yönettiği 1910 yapımı bir filmdir. Yapımcılığını Edison Stüdyoları'nın üstlendiği film, Mary Shelley'nin Frankenstein isimli romanının ilk sinema uyarlamasıdır. Filmde Augustus Phillips, Charles Ogle ve Mary Fuller gibi isimleri jenerikte geçmeyen oyuncular rol almıştır. Film, New York'un Bronx bölgesinde bulunan Edison Stüdyoları'nda üç günde çekilmiştir. Oyuncu kadrosunda Augustus Phillips - Dr. Frankenstein, Charles Ogle - Canavar, Mary Fuller - Doktorun nişanlısı yer almaktadır. 

Frankenstein (1931)
Frankenstein yönetmen James Whale'in Peggy Webling'in, Mary Shelley'in aynı adlı eserinden uyarladığı tiyatro oyununa dayanan film uyarlamasıdır. 
1930 yılında Universal Studios Peggy Webling'in Mary Shelley'in romanından yaptığı Frankenstein: Dehşetli Bir Macera (Frankenstein: an Adventure in the Macabre) adlı 1927 tarihli sahne uyarlamasının haklarını satın alır. Kendisi de Dracula'nın sahne ve beyazperdeye uyarlanmasını sağlayan aktör/yapımcı Hamilton Deane'in yardımıyla sahnelenen oyun yine onun ve senarist/yönetmen John L. Balderstone'un sayesinde beyazperdeye taşınır. Senaryosu orijinal romana ve oyunun sahnelenmemiş bir versiyonuna dayanan hikâye, Garrett Fort, Francis Edward Faragoh, Robert Florey ve John L. Balderstone dörtlüsünün senaryosuyla sahne oyunundan bağımsızlaşır. Genel olarak romanın birinci ve üçüncü ciltierinden etkiler taşıyan hikâye 19. yüzyılın sonlarına adapte edilmiştir. Hikayedeki önemli değişikliklerden biri Victor Frankenstein ve Henry Clerval karakterlerinin ilk isimlerinin yer değiştirmesidir. Buna ek olarak Justine Moritz karakteri hikâyeden çıkarılıp onun soyadı da Henry Clerval'a verilmiştir. Böylece karakterlerin isimleri Henry Frankenstein ve Victor Moritz'e dönüşmüştür. Doktor'un babası romanda yargıçken filmde barona dönüşmüş ve Cenevre'den İsviçre Alplerindeki bir şatoya taşımıştır. Doktor'un okuduğu üniversite İngolstadt'tan Goldstadt'a taşınır. 1931 yılında vizyona giren filmin başrollerinde Colin Cleve (Henry Frankenstein), Mae Clarke (Elizabeth), John Boles (Victor Moritz) ve Boris Karloff (Yaratık) yer almış, yönetmenliğini James Whale üstlenmiştir. Yaratığın kitaptakinin tersine yavaş hareket etmesiyse 1920'lerde çekilen Alman film serisi Golem'den etkilenilmesi sonucudur.

Frankenstein'ın Gelini (1935) 

Yönetmen James Whale'ın, 1931 yapımı (Frankenstein film 1931) filminin devamı olan ve Mary Shelley'in Frankenstein romanının ikinci cildinden uyarlanan filmi.

1935 yılında ilk filmin başarısının üzerine yönetmen James Whale bu kez doğrudan orijinal romanın ikinci cildine dayanan bir devam filmi çekmeye karar verir. Bunu belirtmek için filmin başında hikâyeyi Mary Shelley'in anlatımıyla başlatır. 1935 yılında Frankenstein'ın Gelini vizyona girer.

Başrollerini yine Boris Karloff ve Colin Cleve'in üstlendiği filmde bu kez Yaratık konuşmayı öğrenmiştir ve kitaba daha sadık durmaktadır.Dişi Yaratığı ve Mary Shelley'i Elsa Lanchaster oynamaktadır. Elizabeth karakteriniyse ilk filmdeki Mae Clarke'ın yerine Gloria Holden oynamaktadır. Aktör Ernest Thesiger Baron Henry Frankenstein'ın hocalarından Doktor Septimus Pretorius'u oynar.

Filmdeki çoğu olay romandakine uygun bir şekilde ilerler. Filmin finalindeki olaylar Shelley'nin ancak bir ihtimal olarak dile getirdiği bir olayla biter. Dişi yaratık erkek versiyonundan nefret eder ve kendi türü tarafından reddedilen Yaratık çılgına dönüp intihar etmeyi dener.

Drakula Doktor Frankenştayn'a Karşı (1972)
Jesús Franco'nun yönetmenliğini üstlendiği 1972  tarihli 

İspanya  yapımı korku filmidir. Kont Drakula rolünde Howard Vernon, Dr. Frankenştayn rolünde Dennis Price, Frankenştayn'ın Canavarı rolünde Fernando Bilbao, Dr. Jonathan Seward rolünde Alberto Dalbés, Amira rolünde Geneviève Robert ve Maria rolünde Paca Gabaldón oynamıştır. Filmin Almanca  verisyonunda Dr. rankenştayn'a Dr. Exorzio ve Kont Drakula'ya Graf Satana denilmiştir.

Kötü bilim adamı olan Dr. Frankenştayn, habis ruhların yardımıyla dünyayı ele geçirmeye çalışır. Bu hedefi için vampir Kont Drakula ile ittifak kurmak ister. Ama vampir avcısı Dr. Seward, Sartana'yı daha önceden Karpatlarda
 bulmuştur ve bir gümüş çivi ile öldürmüştür. Dr. Frankenştayn ve hizmetcisi Morpho, Drakula'nın sarayına geldiğinde sadece çivilenmiş bir yarası bulurlar. Kötü bilim adamı vampir Drakula'yı kan içine boğarak diriltmeyi başarır. Böylece Drakula, Dr. Frankenştayn'ın kölesi olur ve ona sürekli yeni kurbanlar bulur ve getirir. Bunları Dr. Frankenştayn elektroşok ile vampire dönüştürür. Dr. Seward çoğalan vampirlerden haberi olur ama harekete geçemeden Dr. Frankenştayn'ın yarattığı bir canavar tarafından ağır yaralanır. Sonunda Dr. Seward'ı etiştiren Amira adlı çingene kadın ölmeden az önce habis ruhları lanetler ve üzerilerine kurt adamı salar. Böylece Dr. Exorcio bütün habis ruhları yok etmek zorunda kalır.

Mary Shelley'den Frankenstein (1994)

1994 İngiltere - ABD ortak yapımı gotik korku filmidir. Özgün adı Mary Shelley's Frankenstein olan film yapımcı ülkelerde gösterime girdikten üç ay sonra, 24 Şubat 1995'te Türkiye'de de sinemalarda gösterime verilmiştir.

İngiliz romancı Mary Shelley'in 1818'de yayımladığı Frankenstein; or, The Modern Prometheus (veya kısa adıyla Frankenstein) adlı klasik romanından senaryosunu Steph Lady ve Frank Darabont'un birlikte uyarlayıp yazdıkları filmi Kenneth Branagh yönetmiştir. Asıl ününü başarılı Shakespeare uyarlamalarıyla yapmış olan Kuzey İrlandalı sinemacı Branagh aynı zamanda filme adını veren bilim adamı Victor Frankenstein rolünü de üstlenmiştir. Amerikan ve İngiliz sinemasının ünlülerinden oluşan geniş bir oyuncu kadrosuna sahip olan filmde yaratığı Robert De Niro canlandırmaktadır. Helena Bonham Carter, Ian Holm, Tom Hulce, John Cleese ve Aidan Quinn filmin diğer önemli rollerini üstlenmişlerdir. "Mary Shelley's Frankenstein"'ın yapımcısı ise Francis Ford Coppola'dır.

Roman 1910 yılından başlayarak onlarca kez sinemaya aktarılmıştı. Ancak Kenneth Branagh'ın bu Frankenstein filminin Mary Shelley'in romanına en sadık uyarlama olduğu kabul edilmektedir. Filmin adının diğer uyarlamalardaki gibi sadece "Frankenstein" yerine "Mary Shelley'den Frankenstein" olarak seçilmiş olmasının da bu nedenle çok yerinde bir karar olduğu söylenmektedir.

Film bilgi açlığının çok büyüdüğü, bilimsel devrimlerin ufukta belirdiği bir çağda, 1794 yılında başlar. Babası da bir hekim olan Victor Frankenstein (Kenneth Branagh) tıp eğitimi için gittiği kentte çizgi dışı çalışmalar yapan bir hocasının da etkisiyle takıntılı bir şekilde ölümü engellemekle ilgili deneylere başlar. Ancak ceset parçalarını bir araya getirerek oluşturduğu ve hayat verdiği yaratığın bir canavara dönüşmesi sonucunda yaptığı deneylerin yıkıcı etkilerinin farkına vararak pişman olur.

"Mary Shelley'den Frankenstein", En İyi Makyaj Akademi Ödülü'ne aday gösterilmişti. "Bilim kurgu, fantezi ve korku filmleri Akademisi" nin ABD'de dağıttığı Saturn Ödülleri'nin neredeyse tamamına ve "yapım tasarımı" dalında da BAFTA ödülüne aday gösterilmiş olmasına rağmen hiçbir ödül kazanamamıştır.

Frankenstein: Ölümsüzlerin Savaşı (2014)
Frankenstein: Ölümsüzlerin Savaşı (İngilizce I, Frankenstein) Stuart Beattie'nin yönettiği ve Kevin Grevioux'nın kendi grafik romanın uyarlayarak senaryosunu yazdığı 2014 tarihli Avustralya ve Amerika ortak yapımı fantazi aksiyon türündeki filmdir.

Başrollerde Aaron Eckhart ve Bill Nighy yer almıştır. Filmde Antik bir şehirde iki ölümsüz klanın savaşına dahil olan ve hayatına yaratıcısının soyadıyla devam eden Adam Frankenstein'ın hikayesi anlatılır.

Tarihin en ayrıksı karakterlerinden biri olan Frankenstein'ın üzerine çekilen onlarca filmden sonra yepyeni bir hikayeye odaklanan I Frankenstein, Dr. Victor Frankenstein'ın kendi elleriyle yarattığı Adam'ın hikayesini ele alıyor. Adam yaratıldığı günden bu yana, yaklaşık 200 yıldır amaçsız bir şekilde hayatını devam ettirirlen kendini Gargoyle ve İblisler arasındaki savaşın tam içinde bulur. Her iki taraf da Adam'ın ölümsüzlük sırrını elde etmeye çalışmaktadır. Adam ise insanoğlunun sonunu getirmekte olan bu savaşı durdurabilecek şeye sahip olan tek varlıktır.

Orijinali Mary Shelley tarafından Frankenstein or the Modern Prometheus ismiyle 1818 yılında yayınlanan hikaye, 1910 yılında ilk kez sinemaya uyarlandığından bu yana çeşitli örnekleriyle beyaz perdede canlandı. Bu son uyarlamanın yönetmen koltuğunda Karayip Korsanları: Kara İnci'nin Laneti ve Avustralya filmlerinin senaryolarını yazan Stuart Beattie bulunuyor. Filmde Aaron Eckhart, Adam Frankenstein rolünde, Bill Nighy, Naberius rolünde, Yvonne Strahovski, Terra rolünde, Miranda Otto, Leonore rolünde, Socratis Otto, Zuriel rolünde, Jai Courtney, Gideon, rolünde, Kevin Grevioux, Dekar rolünde, Steve Mouzakis, Helek rolünde, Aden Young, Dr. Victor Frankenstein rolünde, Deniz Akdeniz, Barachel rolünde Virginie Le Brun, Elizabeth Frankenstein rolünde ve Goran D. Kleut, Rekem rolünde görülmektedir.

Frankenstein (2015)

21. yüzyılda, Los Angeles şehrindeyiz. İki başarılı bilim insanı olan Viktor ve Elizabeth'in büyük bir azimle üzerinde çalışmakta oldukları yeni bir hedefleri vardır: Bir insan yaratmak! Nihayetinde 3 boyutlu yazıcıları kullanarak bir insan yaratmayı başarırlar ve ona Adam adını verirler. Labaratuvarın ortasında doğan Adam, gençlik çağında dünyaya merhaba diyen bir yaratıktır. Nasıl yaratıldığını bilmeyen Adam'a, ismi dışında hiçbir şey anlatılmaz. Ancak o vakti geldiğinde kendine dair yıkıcı gerçeklerle yüzleşecektir.

Xavier Samuel ve Carrie Anne-Moss'un başrollerinde yer aldığı Frankenstein'ın yönetmen koltuğunda Candyman'in yönetmeni Bernard Rose oturuyor.

Film, Brussels International Festival of Fantasy Film'den bir ödülle döndü.

Film dünya prömiyerini 2015 Brüksel Uluslararası Fantastik Film Festivali'nde yaptı ve ardından Louisiana Uluslararası Film Festivali'nde gösterildi.